Di tích lịch sử danh thắng Núi Voi là một quần thể núi đá, núi đất khá cao, xen kẽ nhau, nhấp nhô, uốn khúc, nằm trên địa bàn 2 xã An Tiến, Trường Thành của huyện An Lão, cách trung tâm thành phố Hải Phòng khoảng 18km về phía Tây Nam. Núi Voi là một danh lam cổ tích, mang dáng hình tựa con voi khổng lồ, sừng sững, uy nghi giữa vùng đồng bằng phì nhiêu, làng quê trù phú in bóng xuống dòng sông Lạch Tray hiền hòa với nhiều hang động kỳ thú, thạch nhũ lung linh, huyền ảo như: Hang Họng Voi, hang Già Vị, hang Chiêng, hang Trống, hang cá chép… còn lưu giữ đầy vẻ hoang sơ, huyền bí. Núi Voi, huyện An Lão là một trong những di tích được Nhà nước xếp hạng di tích cấp quốc gia sớm nhất của thành phố Hải Phòng vào ngày 28/4/1962.

Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu lịch sử và các nhà khảo cổ học thì Núi Voi là một trong những di chỉ khảo cổ học lớn thuộc nền văn hoá Đông Sơn có niên đại cách ngày nay khoảng 3000 - 4000 năm, ẩn chứa nhiều dấu ấn lịch sử về thời kỳ đồ đá, đồ đồng… Những công cụ lao động của người cổ như rìu đá, bôn đá, quả cân đá, qua đồng, đồ gốm … là những hiện vật quý hiếm và có giá trị chứng minh An Lão là vùng đất cổ gắn liền với những chứng tích của người tiền sử và có truyền thống lịch sử văn hóa lâu đời.

Núi Voi là nơi nữ tướng Lê Chân - một nữ tướng tài ba trong cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng những năm 40 – 43 đầu Công nguyên đã gây dựng căn cứ. Tương truyền khi bà Lê Chân - lánh đến vùng đất Hải Phòng ngày nay dựng trang An Biên xưa (tức nội đô thành phố Hải Phòng ngày nay), bà đã đến khu vực Núi Voi mở rộng địa bàn, lợi dụng địa thế hiểm trở của núi rừng để che mắt giặc, chiêu mộ, huấn luyện binh sỹ, nghĩa quân, tích trữ lương thảo, chờ ngày xuất trận. Do có địa thế thành luỹ tốt, Núi Voi nhanh chóng trở thành căn cứ quan trọng của lực lượng trong vùng trước tài chỉ huy của Lê Chân. Đến thế kỷ thứ XVI, tại Núi Voi, nhà Mạc đã xây dựng căn cứ tiền đồn lớn để bảo vệ cửa ngõ Dương Kinh.

Trải qua những năm tháng kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ gian khổ, ác liệt, du kích, bộ đội Núi Voi đã chiến đấu dũng cảm lập nhiều chiến công vang dội. Dấu ấn về sự kiện lịch sử của 29 cô gái trong Trung đội dân quân gái Núi Voi năm xưa đã làm nên chiến tích thần kỳ bắn rơi máy bay giặc Mỹ vào ngày 08/10/1967 đã được Bác Hồ gửi thư khen và được tặng 29 huy hiệu của Người. Căn cứ du kích Núi Voi là điển hình sáng tạo của chiến tranh nhân dân, xây dựng nên truyền thống Núi Voi anh dũng, bất khuất, kiên cường. Hình ảnh Núi Voi đã đi vào tiềm thức của người dân nơi đây với lời thề bất hủ khắc sâu vào núi đá như một huyền thoại:

“Đứng trên đỉnh núi ta thề

Không giết được giặc không về Núi Voi”

Hiện nay, Núi Voi có các di tích hiện hữu: Nằm trên địa phận xã An Tiến gồm có Đền thờ nữ tướng Lê Chân, Hang Thành ủy (nơi diễn ra Đại hội Đảng bộ thành phố Hải Phòng lần thứ 2, nhiệm kỳ 1968 - 1971), Hang Họng Voi, Nhà truyền thống Núi Voi. Nằm trên địa phận xã Trường Thành gồm có Đình - chùa Chi Lai, Hang Già Vị, hang Mặt Hóc, chùa Long Hoa (ngôi cổ tự được các bậc tiền nhân khởi dựng từ thời nhà Lý, thế kỷ thứ XI-XII, xây dựng cùng thời với Tháp Tường Long ở Đồ Sơn - một triều đại Phật giáo thịnh hành vào bậc nhất ở Việt Nam thời đó. Chùa Long Hoa được phục dựng hiện nay có thờ tượng phật thích ca mâu ni được tạo tác bằng đồng nặng 15 tấn được ghi nhận là pho tượng lớn nhất Hải Phòng cho đến thời điểm hiện tại, dự kiến trong tương lai chùa Long Hoa sẽ trở thành trung tâm phật giáo của thành phố Hải Phòng).

 Lễ hội truyền thống Núi Voi được Huyện ủy - HĐND- UBND-UBMTTQ Việt Nam huyện tổ chức vào ngày Rằm tháng Giêng hàng năm. Đây là dịp để người dân tôn vinh và tưởng nhớ các anh hùng dân tộc, các thế hệ người dân An Lão đã chiến đấu, xây dựng nên vùng đất này.

Cùng với những dấu tích lịch sử - văn hóa, cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ và những câu chuyện đã đi vào truyền thuyết… khu di tích lịch sử danh thắng Núi Voi - một vùng danh lam cổ tích đã và đang trở thành một địa chỉ đỏ, điểm đến tham quan, nghiên cứu, trải nghiệm và du lịch hấp dẫn của du khách thập phương./.

THU HƯƠNG