image banner
SÁNG MÃI: TÊN TUỔI CÔNG ĐỨC TRẠNG NGUYÊN TRẦN TẤT VĂN
Mảnh đất và con người An Lão đã có từ lâu trong lịch sử. Cùng với lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc, mảnh đất và con người An Lão đã có những đóng góp vào tiến trình lịch sử đất nước. Và cũng từ xa xưa An Lão đã sớm có tinh thần hiếu học Tôn sư trọng đạo.

Mạch nguồn của  những danh nhân khoa bảng

Mảnh đất và con người An Lão đã có từ lâu trong lịch sử. Cùng với lịch sử đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc, mảnh đất và con người An Lão đã có những đóng góp vào tiến trình lịch sử đất nước. Và cũng từ xa xưa An Lão đã sớm có tinh thần hiếu học "Tôn sư trọng đạo". Trong các khoa giáp thi cử của chế độ phong kiến nơi đây đã xuất hiện những tài năng danh tiếng: Đó là Cao Toàn ở thị trấn Trường Sơn ngày nay người đỗ thái học sinh khai khoa khóa đầu tiên của nước ta. Theo một số thần phả để lại: Ngay từ thời Bắc thuộc Vương Công Hiển ở thị trấn Trường Sơn ngày nay là người tài cao học rộng, giàu lòng yêu nước. Bùi Mộng Hoa  ở thôn Hoa Chử xã Trường Thành nổi tiếng nhân từ hiếu nghĩa đỗ thái học sinh cuối đời Trần năm 26 tuổi. Theo các tài liệu sử sách điều tra Hán văn tại khoa thi năm Ất Mùi 1475 đời Lê Thánh Tông cụ Phạm Đoàn Mậu ở xã Chiến Thắng đỗ lục giáp đồng tiến sĩ làm quan tới chức thượng thư. Và cũng theo thần phả họ tam tiến sĩ ở xã An Thái khoa thi năm Nhâm Tuất 1502 đời Lê Hiến Tông có Nguyễn Kim người làng Thạch Lựu đỗ đệ tam giáp đồng tiến sĩ. Năm 33 tuổi làm quan đến chức Hiển sát xứ. Và 12 năm sau tại khoa thi năm Giáp Tuất 1514 hai con trai tiến sĩ Nguyễn Kim là Nguyễn Chuyên Mỹ và Nguyễn Đốc Tín cùng đỗ đệ tam giáp đồng tiến sĩ. Sau làm quan nhà Mạc đến chức thượng thư ước văn đầu hẩu. Ba cha con làm quan đồng triều. Một khoa hai anh con đều đỗ đại khoa. Đây cũng chính là hiện tượng hiếm có làm vẻ vang cho sự học đỗ đạt cao của người dân An Lão.

Thật đúng là :         

Đồng thế, đồng triều tam tiến sĩ

Lưỡng gia, lưỡng nhật, lưỡng vinh quang.

Cuối thế kỷ 19 An Lão còn nổi danh tên tuổi Lê Khắc Cẩn tiến sĩ nhà thơ yêu nước người làng Hạnh Thị (nay là thôn Đông Hạnh xã An Thọ). Nhà nghèo, từ nhỏ ông đã ham học, học giỏi như một thần đồng. Thi hương đỗ giải nguyên, thi hội đỗ Hội nguyên, thi đình đỗ Á nguyên. Lê Khắc Cẩn có tài văn chương chữ nghĩa. Ông còn để lại nhiều tác phẩm văn học có giá trị. Ông thật xứng đáng với lời ca ngợi của giáo sư nhà giáo nhân dân. Với ông đã làm cho "Trời Hải Phòng thêm sáng một vì sao".

Trạng nguyên Trần Tất Văn như một ngọn lửa hồng

Tiếp nối truyền thống yêu nước, tinh thần hiếu học. Quê hương An Lão thật tự hào về tên tuổi vị trạng nguyên Trần Tất Văn ở làng Nguyệt Áng xã Thái Sơn. Trạng nguyên Trần Tất Văn không rõ năm sinh, năm mất. Ngay từ thuở thiếu thời cụ đã là một khóa sinh say mê đèn sách, dùi mài kinh sử, thông minh và học giỏi xuất chúng giàu nhân cách, sâu sắc về đạo lý. Tại khoa thi năm Bính Tuất 1526 niên hiệu Thống nguyên đời Lê Cung Hoàng ông thi đỗ đình nguyên, trạng nguyên được nhà vua trọng dụng làm quan cho nhà Mạc đến chức thượng thư. Tức Hàn xuyên bá. Dưới triều Mạc Đăng Dung, Mạc Đăng Doanh ông coi việc từ hàn. Giữ vai trò trọng trách những văn thư trao đổi giữa nhà Mạc và nhà Minh. Ông đều tham gia và đã từng đi sứ. Tài năng xuất chúng nổi tiếng nhất của Trần Tất Văn: Thời đó nhà Minh giở chiêu bài "Phù Lê" nhăm nhe xâm lược nước ta. Chúng sai viên tướng có tài thao lược là Mạo Bá Ôn đem đại quân áp sát biên giới với nước ta. Nhằm gây áp  lực bắt nhân dân ta phải cống nạp, cướp đất, nộp con tin, cống thợ giỏi, tìm con cháu nhà Lê lập ngôi vua... Thái tổ Mạc Đăng Dung khi đó đã tin tưởng giao cho Trần Tất Văn chuyên lo việc bang giao. Tìm mọi cách để đất nước tránh được cuộc binh đao khói lửa. Trạng nguyên Trần Tất Văn đã dốc hết tâm lực, trí lực, sự hiểu biết trí tuệ ngoại giao ứng đối qua một bài biểu nổi tiếng có chiều sâu sức thuyết phục lời lẽ đanh thép. Đó là bài biểu "Lui vạn binh". Trong đó có câu:

" Cho nước tôi vô nhân ít học thì lễ nghĩa sao đáng trách móc

Bảo thương dân An Nam vô tội nỡ nào đem gươm giáo đâm chém "

Tướng nhà Minh là Mạo Bá Ôn xem đến đó rỏ nước mắt khóc và tức thì cho rút quân về nước. Qua đó đã chứng minh sức nặng của một bài văn, bài biểu đến thế nào. Đẩy lùi cả đạo quân xâm lược to lớn. Giúp đất nước thoát khỏi cơn binh đao khói lửa đổ máu dân lành. Làm quan dưới triều đình nhà Mạc. Trần Tất Văn là người thanh niên cao cả trong sáng về nhân cách đạo đức. Phụng sự triều đình song ông rất coi trọng nhân- lễ - nghĩa, gần gũi nhân dân. Do nhiều lý do khi triều đình khủng hoảng Trần Tất Văn cũng như các bậc danh nhân khoa trạng ở huyện An Lão đều về quê mở trường dạy học giúp dân, vui cảnh điền viên, thôn giã. Được mọi người kính phục ngưỡng mộ. Đối với trạng nguyên Trần Tất Văn ông luôn giành những tình cảm để cùng dân xây dựng xóm làng đầm ấm yên vui. Ông giành phần lớn học bổng vua ban gây dựng quỹ khuyến học giúp đỡ học sinh nghèo, khắc bia tiên hiền, xây văn tử hàng huyện, góp công, của xây dựng ngôi chùa Vĩnh Khoái, đắp đường đi, xây dựng cầu đã giúp dân đi lại cho thuận tiện.

Nói đến thân thế sự nghiệp của Trần Tất Văn không thể không nhắc đến tiến sĩ Trần Tảo con trai ông. Noi gương người cha đỗ đạt thành danh cao. Tại khoa thi năm Ất Sửu 1565 tức 39 năm đời Mạc Mục Tông, đồ đệ tam giáp đồng tiến sĩ, làm quan đến chức thừa chính sứ. Chính vì vậy sau này các nhà nghiên cứu sử học đã chỉ rõ vùng đất Nguyệt Áng xã Thái Sơn là địa linh nhân kiệt. Cả hai cha con một  cửa một nhà đều là bậc hiền tài thật hiếm có, cha là trạng nguyên con là tiến sĩ văn võ song toàn. Người dân địa phương truyền tụng câu ca:

"Nền tể tướng đất trạng nguyên - Làng Nguyệt Áng địa linh nhân kiệt"...

Ghi nhớ công đức quan trạng, tương truyền sau khi ông qua đời nhân dân làng Nguyệt Áng đã xây dựng ngôi đền phụng thờ trạng nguyên trên nền đất cùng với phật điện chùa Vĩnh Khoái. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp thực hiện tiêu thổ kháng chiến cả đền và chùa không còn. Năm 1992 nhân dân địa phương tạo dựng lại ngôi đền trên nền đất và chùa cũ. Năm 2009 thành phố, huyện và xã Thái Sơn, làng Nguyệt Áng long trọng tổ chức lễ khởi công chính thức xây dựng đền thờ Trạng với kiến trúc cổ truyền thống. Công trình chính gồm 5 gian tiền đường, 3 gian hậu cung, bố cục "Tiền nhất - hậu đinh". Gần đây nhất ngày 27/4/2002 đền thờ trạng nguyên Trần Tất Văn chính thức có quyết định số 98/QĐ của Bộ Văn hóa thể thao du lịch công nhận "Di tích lịch sử cấp quốc gia". Niềm phấn khởi tự hào của nhân dân Nguyệt Áng xã Thái Sơn, huyện An Lão tiếp tục được nhân lên.

*

*   *

Những ngày thu tháng 8 này chúng tôi về xã Thái Sơn rạo rực bầu không khí tưng bừng náo nức đón nhận Bằng di tích quốc gia đền trạng. Cái nắng vàng tươi  hòa quyện với gió mùa thu trong không gian đền. Quần thể đền trạng rộng 17.000m2. Chủ tịch UBND xã Thái Sơn Hoàng Văn Xếp cho biết: Những ngày qua địa phương đã tập trung cao với nhiều phần việc quan trọng. Kiện toàn ban quản lý di tích. Chỉnh trang tu bổ, sửa chữa, sơn sửa toàn bộ phần gỗ 2 tòa nhà, sắp xếp sơn son thiếp vàng các đồ thờ tự, bàn thờ mới nhà tiền đường, hậu cung. Tu bổ khuôn viên cảnh quan môi trường, tường bao, tường nhà, đồ đá, sân gạch. Bổ xung trồng mới nhiều cây cảnh có giá trị. Lắp đặt điện chiếu sáng đèn cao áp 2 tòa nhà, camera an ninh tại đền. Cắt tỉa hoa tươi, vệ sinh môi trường xung quanh, đường chính vào đền thờ. Được biết Đảng bộ chính quyền và nhân dân địa phương đã và đang tâm huyết với nguyện vọng là sớm xây dựng tiếp ngôi chùa Vĩnh khoái cùng với đền sẽ là quần thể di tích văn hóa lịch sử, tín ngưỡng tâm linh. Nơi tham quan du lịch cho nhiều du khách trong và ngoài thành phố. Nơi hàng năm tôn vinh các học sinh của huyện đạt giải cao trong học tập. Giáo dục nhân lên truyền thống hiếu học cho thế hệ trẻ.

Trạng nguyên Trần Tất Văn là 1 trong số 3 trạng nguyên duy nhất của thành phố Hải Phòng. Tên tuổi sự nghiệp của  trạng nguyên sống mãi với thời gian. Tấm bản đồ di tích huyện An Lão ghi tiếp thêm một dấu son mới - một di tích cấp quốc gia cứ lấp lánh trường tồn cho hôm nay và cho cả mai sau./.


 

VŨ HỢP

Tin liên quan
image advertisement
image advertisement
image advertisement
image advertisement
TIN MỚI
Thống kê truy cập
  • Đang online: 0
  • Hôm nay: 1
  • Trong tuần: 0
  • Tất cả: 0